In de media
Titel
Datum
Publicatie
Onderwerp
Genre
Han Nefkens ‘Kunst verdrijft de eenzaamheid’
29/7/2011
Tendencias del Mercado del Arte
mecenaat
interview

Han Nefkens (Rotterdam, 1954), schrijver, kunstverzamelaar en mecenas, studeerde journalistiek in Frankrijk en in de Verenigde Staten en woont tegenwoordig in Barcelona. Nefkens groeide op in een gezin van filantropen en kunstliefhebbers. Zijn vader, architect en aannemer, bezit een uitgelezen verzameling antiquiteiten en Precolumbiaanse kunst.


Na zijn studie journalistiek, werkte hij gedurende elf jaar als radioverslaggever in Mexico. In 1987 hoorde hij dat hij seropositief was en werd hij zich bewust van het belang van de tijd en met name van het nu als het cruciale moment. In 2006 richtte hij de Stichting ArtAids op. Daarmee beoogde hij het probleem van aids zichtbaarder te maken door middel van de kunst, stigmatisering tegen te gaan en het leven van de geïnfecteerden te verbeteren. Tot 18 september toont Fundació Joan Miró te Barcelona You are not alone uit de ArtAids-collectie; deze zomer wordt er ook nog een expositie in Nederland gehouden, Han Nefkens, 10 jaar mecenas, over al zijn activiteiten in deze afgelopen periode. Nefkens is recentelijk onderscheiden door Koningin Beatrix met de prestigieuze Zilveren Anjer 2011, een onderscheiding van het Prins Bernard Cultuurfonds en een erkenning voor het werk van personen die een altruïstische en buitengewone bijdrage leveren aan de Nederlandse cultuur. De verzameling van Nefkens omvat onder meer werken van Jeff Wall, Sam Taylor-Wood, Bill Viola, Félix González-Torres en Shirin Neshat, die hij niet in zijn eigen huis verzamelt om er alleen zelf naar te kijken, maar die hij rechtstreeks aan de musea afstaat.

U bent Nederlander. Wat heeft u naar Barcelona gebracht?

Ja, ik ben Nederlander, maar wel een rondtrekkende Nederlander, want ik heb vanaf mijn 19e buiten Nederland gewoond; eerst in Frankrijk, toen in de Verenigde Staten, Mexico, Londen en nu in Barcelona. Voordat ik hier kwam wonen, had ik hier al langere periodes doorgebracht en in 2006 had ik een expositie in Foto Colectania. Barcelona bracht mij volledig in verleiding en in 2008 ben ik hier definitief komen wonen. Ik hou van de energie van de stad, de mediterrane sfeer en de manier van leven.

Vertel ons iets over uw kunstzinnige activiteiten…

Ik ben bevoorrecht, want ik kan me wijden aan dat waar ik van hou, aan het schrijven en aan een groot aantal verschillende kunstprojecten in uiteenlopende richtingen: zo is er de verzameling, waarbij werken worden gekocht of in opdracht worden gemaakt, die te zien is op onze website, de verzameling in het Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, dat specifieke werken laat maken voor het museum; het project Fashion on the Edge, waarbinnen we ontwerpers en kunstenaars zoeken die zich bewegen op het snijvlak van mode en kunst aan wie we opdrachten kunnen verstrekken voor werken voor het museum. En verder heb ik de Stichting ArtAids, met vestigingen in Nederland, Barcelona en Bangkok, die ook opdrachten verleent aan kunstenaars. Een ander project is het zogenaamde curatorproject, het H+F Curatorial Grant, in samenwerking met FRAC Nord-Pas de Calais. We selecteren een jonge curator die een expositie organiseert en aan specifieke projecten werkt om praktijkervaring op te doen, zoals de expositie die we houden in de Fundació Joan Miró, You are not alone.

Wat is het doel van de Stichting ArtAids?

We willen de mensen ervan bewust maken dat geïnfecteerden met HIV niet moeten worden uitgesloten en duidelijk maken dat ze niet moeten vergeten dat het virus bestaat en dat je voorzorgsmaatregelen moet nemen. In Spanje hebben we de Fundació Han Nefkens voor het uitvoeren van projecten samen met verschillende musea. We zijn nu een samenwerking begonnen met het MACBA, het museum voor moderne kunst in Barcelona en voor die gelegenheid houdt een Iraanse kunstenares, Natascha Sadr, een expositie in La Capella. De kunst vormt een weerspiegeling van de wereld en moet gedeeld worden. Het is het beste om met musea te werken, omdat zij al over de nodige structuren beschikken en voor de musea zelf is het heel prettig om mensen te hebben die hun financiële ondersteuning bieden bij hun projecten.

Kiest u de werken die u aankoopt zelf of laat u zich adviseren?

Ik ben al tien jaar aan het verzamelen en doe dat zonder adviseurs. De eerste vijf jaar kocht ik in galerieën en op kunstbeurzen; toen ik begon met kopen dacht ik er nooit over na of het werk in mijn huis zou passen, maar stelde ik me voor hoe het in een museumruimte zou staan. Ik realiseerde me toen dat veel kunstenaars over onvoldoende middelen beschikten om hun projecten uit te voeren en begon deze projecten te financieren.

U bent dus ook mecenas?

Niet ook, maar vooral!

Wat was het eerste werk dat u kocht?

Het eerste werk kocht ik in 1999, tijdens een bezoek aan New York. Terwijl ik galerieën bezocht, dacht ik eraan hoe graag ik werken zou kopen om ze met anderen te delen. Voordat ik ook maar iets kocht, heb ik me echter een jaar lang proberen te verdiepen in de kunstenaars en galerieën en heb ik met de directeur van een Nederlands museum gesproken. Mijn eerste aankoop was een video-installatie van Pipilotti Rist, aan wie ik later opdracht heb gegeven voor een specifiek werk voor de Fundació Joan Miró. Ik werk doorgaans met verschillende musea, waaronder vier in Nederland, een in Duitsland, een in Frankrijk en ik ben nu een samenwerking begonnen met het MACBA en de Fundació Joan Miró in Barcelona.

Heeft u eraan gedacht uw eigen museum te openen?

Nee, ik wil geen eigen museum. De wereld zit niet te wachten op nog een museum. Ik kan meer invloed uitoefenen als ik al bestaande instellingen ondersteun. Bovendien is dit praktischer, omdat een museum al beschikt over een infrastructuur en een netwerk van contacten. Ik bespaar zo tijd en geld.

Hoe kiest u de kunstenaars?

Het belangrijkste is dat het kunstwerk me bevalt. Het is iets intuïtiefs; als ik het aantrekkelijk vind, wil ik zien of de ontwikkeling die de kunstenaar heeft doorgemaakt me ook interesseert.

Als u een opdracht verleent, is de kunstenaar dan vrij in zijn thematiek?

Ja, behalve wanneer het om ArtAids gaat, hoewel in dat geval een metaforische zinspeling op HIV al voldoende is. We hebben kunstenaars uit Marokko, Litouwen, Nederland, de Verenigde Staten, Thailand, Denemarken, Vietnam, Chili, Argentinië, Zuid-Afrika en Spanje. Iedere kunstenaar heeft zijn eigen persoonlijkheid en de verschillende culturen komen ook tot uiting. Ik werk al jaren lang in Thailand waar we een project hebben met experts uit verschillende landen. Zij sturen ons informatie over lokale kunstenaars, die we kunnen gebruiken om een internationaal netwerk te creëren.

Leiden de opdrachten die u aan kunstenaars verstrekt tot bruikleen of schenking aan de musea?

Sommige werken worden geschonken, andere in bruikleen gegeven, met de belofte dat de werken na mijn dood in de musea blijven.

Vindt u het niet moeilijk om te vertellen dat u seropositief bent?

Nee. Voor mij is dit een ziekte als iedere andere. Het is belangrijk dat men niet bang is voor seropositieve mensen of hen afwijst. Als ik met mijn projecten een bijdrage wil leveren aan het uitwissen van de stigmatisering van HIV, dan kan ik mezelf niet verstoppen.

Is uw kijk op het leven veranderd?

Nog voordat ik het wist, 24 jaar geleden, geloofde ik in het eeuwige leven; nu ben ik me bewust van de tijdelijke aard ervan en van het belang van ons dagelijks doen en laten. De grootste verandering die ik heb ondergaan is dat ik de tijd anders waardeer. Dat geeft me de energie om de dingen te doen die ik wil doen en dat heeft de angst bij me weggenomen.

Is er een werk waarvan u geen afstand wil doen?

Ik doe overal afstand van… alle werken bevinden zich in de musea, thuis heb ik heel weinig, ik heb Thomas Ruff, Bernard Frize, Prudencio Irazábal, Shirin Neshat, Roni Horn…

Als mecenas van kunstenaars moet u van alles hebben meegemaakt. Kunt u ons iets daarover vertellen?

Pipilotti Rist was de eerste kunstenares die ik in mijn verzameling opnam. Toen ik nog geen verzamelaar was, zag ik een expositie van haar in Parijs genaamd Remake of the weekend, die heel veel indruk op me maakte. Haar werken verplichten je om er helemaal in te duiken en dat is een hele ervaring. Toen ik eruit kwam, zei ik tegen mezelf “van deze wereld wil ik deel uitmaken”. Het toeval wilde dat mijn eerste aankoop een werk van haar was. Toen zij daarna naar Barcelona kwam, waren we bezig met de voorbereiding van een project voor in La Mina (een Barcelonese wijk) over HIV dat getoond zou worden in de bibliotheek van de Fundació Joan Miró. Ik heb haar toen uitgenodigd om deel te nemen. Ik vond het bizar dat zij, die in mij de interesse in de kunst had gewekt, nu keek naar wat ik deed… de cirkel was rond. Verder herinner ik me nog een ander verhaal, bijna een avontuur: we hielden een expositie in Thailand met Thaise en een aantal Europese kunstenaars. Het vliegveld van Bangkok werd vanwege politieke problemen gesloten en het was onmogelijk om het land te verlaten. We zaten vijf dagen vast voordat we konden vertrekken. Het werd een ongelofelijk verblijf, want we voelden ons bijna als een familie. Die ervaring smeedde een heel speciale band tussen ons.

Heeft het eindresultaat na het verlenen van een opdracht u wel eens verrast?

Ja, maar bijna altijd positief. Voordat de kunstenaar begint, dient hij een voorstel in en dan houden we er al rekening mee dat tijdens het creatieve proces een resultaat kan ontstaan dat afwijkt van het oorspronkelijke voorstel.

En hoe zit het met het budget?

Het werk moet passen in het toegekende budget; als de kunstenaar voorziet dat het duurder uit kan vallen, dan wordt daar tijdens het proces over gesproken, maar nooit aan het einde. De kunstenaar is vrij, maar soms is het anders dan wat wij in gedachten hebben. Contact hebben met andere mensen en het delen van de passie voor de kunst met kunstenaars uit andere culturen helpt je wat te leren over andere denkwijzen en dat maakt altijd indruk op me.

Welke boeken leest u?

Ik lees heel veel, ik ben een dwangmatig lezer: fictie, kunst, economie, neurowetenschappen, boeken die helpen om de wereld beter te begrijpen.

M. Perera
Han Nefkens ‘Kunst verdrijft de eenzaamheid’
 
 
ArtAids

De ArtAids stichting werd in 2006 opgericht op initiatief van Han Nefkens. ArtAids gaat de strijd aan tegen AIDS, met de kracht van kunst als belangrijkste wapen. ArtAids nodigt vooraanstaande kunstenaars uit om op AIDS en aanverwante problemen geïnspireerd werk voort te brengen. Deze kunstwerken worden ingezet om mensen bewust te maken en hun betrokkenheid aan te moedigen.

Fundació Han Nefkens

De Han Nefkens Stichting is een non-profit organisatie die in 2009 in Barcelona is opgericht met als doel eigentijdse kunstwerken voort te brengen. Haar belangrijkste missie bestaat uit het stimuleren van scheppend werk in Barcelona, door internationale kunstenaars de mogelijkheid te bieden om kunstwerken te creëren en deze in de stad te laten zien en het bevorderen van andere aspecten van de hedendaagse creatie.

H+F

In 2000 begon Han Nefkens met het verzamelen van kunst die hij onderbracht in de H+F Collectie, genoemd naar hemzelf en zijn levensgezel Felipe. Sindsdien is hij niet alleen actief als verzamelaar maar ook als initiator van internationale kunstprojecten, vaak in samenwerking met musea en andere kunstinstellingen.