In de media
Titel
Datum
Publicatie
Onderwerp
Genre
Wel doen — Han Nefkens, ‘visiedistributeur’
14/9/2010
Septentrion
mecenaat
artikel
Schrijver, journalist en sinds een decennium markant kunstverzamelaar Han Nefkens schakelt graag en veel. Hij gaat verbindingen aan met kunst en expositieruimtes. Het liefst vermijdt Nefkens de term mecenas. Dat is hem te patriarchaal. Hij functioneert graag als scharnier en maakt zaken, producties mogelijk die anders niet voor het voetlicht zouden kunnen treden. De collectie kunst die hij sinds 2000 aanlegt, is nadrukkelijk publiek goed. Nefkens is de makelaar tussen kunst en publiek.

Han Nefkens (1954) studeerde journalistiek in Frankrijk en de VS en werkte jarenlang als radiocorrespondent in Mexico. In 1987 wordt het hiv-virus bij hem vastgesteld. Het zal een wending aan zijn leven geven. Nefkens gaat doen wat altijd al smeult: écht schrijven. De eerste proeve is ‘Bloedverwanten’, een boek over twee met hiv besmette broers. Het bij hemzelf sluimerende virus gaat daarna ook een actieve rol spelen. In 2001 veroorzaakt het een levensbedreigende ontsteking in zijn hersenen met uitval van een aantal functies als gevolg. Hij overwint de handicaps – herleert lezen, schrijven en spreken, maar ook eten en lopen. Hij zal in 2008 over deze periode het boek ‘De gevlogen vogel’ publiceren en ook de titel van de bundel op zijn website spreekt boekdelen: ‘Borrowed time’. Hij is schatplichtig aan het virus dat hem enerzijds zo beperkt, maar tegelijkertijd heeft verrijkt met het besef om zoveel mogelijk in het hier en nu te leven, niets meer voor zich uit te schuiven. Zoals hij zelf schrijft: ‘Ik weet dat later niet bestaat, dat alleen nu echt is. Wat dat betreft heb ik een streepje voor op anderen.’
Nefkens verkeert in de gelukkige omstandigheid dat hij over familiekapitaal kan beschikken.(1) Tot in 1999 spreidt hij het inkomen uit zijn vermogen in diverse beleggingssoorten. Als in dat jaar de koersen stevig dalen, wordt hij door een vriend op het spoor van het kunst verzamelen gezet. Beleggen wordt investeren. Voordat hij zijn eerste schreden op dit gebied zet, verdiept hij zich grondig in de ontwikkelingen in de hedendaagse beeldende kunst. Op de kunstbeurs van Bazel in 2000 blijkt hij er klaar voor. Maar in plaats zich te beperken tot de aankoop van één eerste werk besteedt hij het complete budget dat hij voor vijf jaar in gedachten heeft! Zie daar de geboorte van de H+F Collection (de letters H en F staan voor Han en (zijn vriend) Felipe). Doel van de collectie is bij aanvang het verrijken van de collectie van het Centraal Museum, Utrecht – hij is die dag met directeur Sjarel Ex op stap. Later volgen andere publieke instellingen als De Pont in Tilburg, Huis Marseille in Amsterdam, Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, maar ook over de grens als het FRAC Nord-Pas de Calais in Duinkerken en het CRAC Alsace in Altkirch (beide Frankrijk), het Reykjavik Museum (IJsland) en Folkwang Museum in Essen.
Vrijwel alle werken in de H+F Collection worden (direct) in langdurig bruikleen gegeven aan die instelling waar ze het beste tot hun recht komen (= aansluiten bij het specifieke verzamelbeleid). Nefkens heeft van de meeste kunstenaars meerdere werken in bezit. Het is één van de criteria die hij hanteert: van een kunstenaar moet meer dan één werk interessant zijn. Andere criteria zijn vorm (veel fotografie of met fotografie samenhangend werk) en inhoud (rustig, contemplatief beeld en liefst niet in één oogopslag te duiden). Verstilling, het fixeren van de tijd in betekenisvolle momenten loopt als een rode draad door de collectie. Naast fotografisch beeld is een ander zwaartepunt in de collectie een kunstvorm die het midden houdt tussen mode en kunst. Kleding voor het museum zeg maar. Nefkens is internationaal georiënteerd in zijn aankoopbeleid. Nederlandse kunstenaars als Gerco de Ruijter en Edwin Zwakman zijn royaal vertegenwoordigd, maar hij betrekt kunstenaars van over de hele wereld bij zijn collectie. In de periode van herstel na de aanslag op zijn hersenen is Nefkens een tijdlang alle samenhang kwijt. Samenhang in taal en beeld. De kunst werkt in dat opzicht vertroostend: de boodschap wordt steeds in één beeld samengebald. Nefkens herovert de grotere verbanden gaandeweg en waar het zijn collectie aangaat, dijt de verknoping nog steeds uit.
In de afgelopen jaren ontwikkelt Nefkens zich stormachtig van verzamelaar tot initiatiefnemer van uiteenlopende projecten in samenwerking met diverse instellingen. Naast de H+F Collection waar zovelen van profiteren zijn dat H+F Mecenaat (een exclusieve samenwerking met Museum Boijmans Van Beuningen, waarbij van een selecte groep kunstenaars werk wordt aangekocht en tentoonstellingen en projecten worden gerealiseerd), H+F Fashion on the Edge (vormgeving op het snijvlak van mode en kunst; van 2005 tot 2010 gekoppeld aan het Centraal Museum en van 2010 tot 2015 aan Museum Boijmans Van Beuningen), de H+F Curatorial Grant (een beurs, waarmee regelmatig één van de jonge tentoonstellingsmakers, die deelnemen aan het Curatorial Programme van kunstcentrum de Appel, een project in het FRAC tot stand kan brengen). En dan is er nog de stichting ArtAids (kunst tegen aids): ‘kunst helpt’. Deze maakt mensen bewust van de ongelijkheid in ziektebestrijding in het welvarende westen tegenover de tekortkomingen in derdewereldlanden en genereert gelden ter bestrijding van die ongelijkheid. Han Nefkens kan en wil nooit meer stilzitten; hij moet wel-doen.

Auteur: Frank van der Ploeg


Noot
(1) Voor de ontwikkeling van Nefkens als verzamelaar zie: Alex de Vries, Kwetsbaarheid als kracht. Momenten die niet voorbijgaan, in: The Suspended Moment, 2005, ISBN 2 911660 11 0, de catalogus bij de rondreizende expositie onder dezelfde naam. De tekst is ook te vinden op www.hfcollection.org.

Sites
www.hannefkens.com
www.hfcollection.org
http://artaids.com
Wel doen — Han Nefkens, ‘visiedistributeur’
 
 
ArtAids

De ArtAids stichting werd in 2006 opgericht op initiatief van Han Nefkens. ArtAids gaat de strijd aan tegen AIDS, met de kracht van kunst als belangrijkste wapen. ArtAids nodigt vooraanstaande kunstenaars uit om op AIDS en aanverwante problemen geïnspireerd werk voort te brengen. Deze kunstwerken worden ingezet om mensen bewust te maken en hun betrokkenheid aan te moedigen.

Fundació Han Nefkens

De Han Nefkens Stichting is een non-profit organisatie die in 2009 in Barcelona is opgericht met als doel eigentijdse kunstwerken voort te brengen. Haar belangrijkste missie bestaat uit het stimuleren van scheppend werk in Barcelona, door internationale kunstenaars de mogelijkheid te bieden om kunstwerken te creëren en deze in de stad te laten zien en het bevorderen van andere aspecten van de hedendaagse creatie.

H+F

In 2000 begon Han Nefkens met het verzamelen van kunst die hij onderbracht in de H+F Collectie, genoemd naar hemzelf en zijn levensgezel Felipe. Sindsdien is hij niet alleen actief als verzamelaar maar ook als initiator van internationale kunstprojecten, vaak in samenwerking met musea en andere kunstinstellingen.